@article { author = {شفیعی دارابی, سید حسین}, title = {بررسی تحلیلی دیدگاه صدرالمتألّهین درباره رابطه «باطن» با «ظاهر» قرآن}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {7-34}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {مسئله «باطن» و «ظاهر» قرآن، در شمار مسائلی است که از دیرباز مورد توجه مفسران و دیگر تلاشگران حوزه معناشناسی قرآن کریم قرار گرفته است. پرسابقه‌بودن واکاوی این مسئله موجب گردید تا مباحث متنوعی در رابطه با آن، مورد توجه مفسران و دیگر دانشوران مسلمان قرار گیرد. قبول یا ردّ برقراری رابطه بین این دو ساحت معنایی و تعیین نوع این ارتباط (در صورت باور به وجود آن) از مهمترین مباحث شکل‌یافته پیرامون این مسئله به‌شمار می‌آید. مقاله حاضر، عهده‌دار بررسی تحلیلی دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی در این دو محور است. در بخش آغازین نوشتار، پس از تبیین اجمالی مفهوم سه واژه کلیدی «رابطه»، «باطن» و «ظاهر»، ذکر پیشینه نظری و پژوهشی موضوع مقاله و اشاره به «حتمیّت وجود معانی بطنی برای آیات»، نظرگاه ملاصدرا نسبت به اصل وجود رابطه بین دو لایه معنایی باطن و ظاهر قرآن و انحصار آن به رابطه «التزامی» مورد تحلیل قرار گرفت. در بخش پایانی نیز پس از تأیید و تقویت قسمت نخست دیدگاه ملّا‌صدرا، ارزیابی و نقد بخش دوّم باور وی بیان ‌گردید. نتیجه سه نقد اساسی در این راستا آن‌که: معانی بطنی مذکور در خلال روایات، حکایت از متنوّع‌بودن نوع ارتباط بین «باطن» با «ظاهر» آیات دارد و در نتیجه، باور به انحصار این ارتباط به ارتباط زبان‌شناختی «التزامی»، باوری نادرست است. }, keywords = {ظاهربسندگی قرآن,باطن‌گرایی محض,ارتباطات زبان‌شناختی,روابط درون‌متنی,روابط بینامتنی,رابطه مطابقی,رابطه وضعی,رابطه التزامی,رابطه مثل و مُمثّلی}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_135409.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_135409_1b37c049d2c77911a1e56ca074bb1d6f.pdf} } @article { author = {انصاریان, نسرین and فلاحی قمی, محمد}, title = {تطور معانی الفاظ قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {36-57}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {پی‌بردن به آموزه‌های ‌قرآن به عنوان «ثقل ‌اکبر» از صدر ‌اسلام تاکنون کانون توجه مسلمانان به ویژه اندیشمندان‌ علوم ‌قرآنی بوده و هست اولین‌گام برای شناخت این آموزه‌ها و به دنبال آن به ‌کار گرفتن آنها «شناخت معنای الفاظ‌ قرآن» است که گاهی معنای ‌حقیقی و موضوع‌له الفاظ است و گاهی معنای‌ تطور یافته آنها، اکثر لغویان به معنای‌ حقیقی و موضوع‌له ‌الفاظ پرداخته‌اند اما به معنای ‌تطور یافته آنها به‌ندرت پرداخته ‌شده، با توجه به جایگاه علامه‌ طباطبایی در جامعه‌ تفسیری بررسی دیدگاه‌های ایشان در کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» در این رابطه اهمیت دارد؛ برای رسیدن به این هدف این مقاله به روش توصیفی ‌تحلیلی نوشته ‌شد؛ داده‌های ‌پژوهش علاوه بر «المیزان فی تفسیر القرآن» اکثر کتب ‌لغوی و تفسیری بود و یافته‌های ‌پژوهش این شد که علامه‌ دو نوع تطورصوتی و دلالی در الفاظ قرآن را پذیرفته و در چند مورد به تطور صوتی بدون ‌تغییر در معنا و تغییر دهنده معنا اشاره ‌کرده‌اند ایشان تطور دلالی را گاهی توسعه‌ دهنده معنا و گاهی تضییق‌ کننده آن می‌دانند و در تطور دلالی توسعه‌ دهنده معنا به برخی الفاظ مثبت، منفی، دال بر جهت و ...و در تطور دلالی تضییق ‌کننده معنا به نسب‌های‌ خویشاوندی و حقایق -شرعیه اشاره می‌کنند.}, keywords = {«علامه ‌طباطبایی»,«تطور معانی»,«توسعه ‌دهنده‌ معنا»,«تضییق‌ کننده‌ معنا»}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_162169.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_162169_45cb2fa7911b98df94215717ec362605.pdf} } @article { author = {فخاری, علیرضا and ابراهیمی, لیلا and درستی, مهدی}, title = {شرح و تحلیلی بر روایت «اُوتِیتُ الکِتَابَ وَ مِثلَهُ مَعَهُ»}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {59-78}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {براساس مدلول صریح روایت «اُوتِیتُ الکِتَابَ وَ مِثلَهُ مَعَهُ»، مثل کتاب (قرآن)، هم به پیامبر(ص) داده شده که آن نیز مانند کتاب (قرآن)، وحی نامیده شده است تا نقش اکمال کتاب را ایفا نماید. امّا سؤال اساسی و مهم این است که آیا نزول وحی بر پیامبر گرامی اسلام(ص) محدود به آیات قرآن است یا بر ایشان وحی دیگری غیر از قرآن هم صورت گرفته است؟ رویکرد و محور اصلی مقاله حاضر، شرح و تحلیل روایت فوق است. با توجه به مفهوم حدیث، آنچه در قرآن وجود دارد، «وحی قرآنی» است و آنچه در قالب روایات قطعی‌الصدور نبوی بیان شده، «وحی غیر قرآنی» است. نکته قابل توجه آن ‌است که وحی قرآنی و غیر قرآنی، از عنصر و صبغه مشترکی به نام «آسمانی» و «الهی»‌بودن برخوردارند؛ اما عده‌ای از علما، وحی به پیامبر(ص) را محدود به وحی قرآنی کرده‌اند؛ در صورتی که شواهد قرآنی و روایی، به‌صورت قطعی و صریح بیانگر آن است که پیامبر(ص) نه فقط قرآن را از جانب خدا با خود آورده، بلکه به تعبیر خود ایشان، مِثل آن را نیز به همراه آن آورده است. این «مثل کتاب» (قرآن) همان سنّت نبوی است که در کنار هم، مکمل هم و تشکیل‌دهنده دین و شریعت هستند.}, keywords = {فقه الحدیث,قرآن,کتاب,وحی غیر قرآنی,وحی قرآنی}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_135412.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_135412_6c044646d332382a913d93625678ca00.pdf} } @article { author = {فهیمی, صغری}, title = {گونه‌شناسی سنن تاریخی- اجتماعی در سوره یونس}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {79-99}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {قرآن کتابی برای هدایت بشر و متضمن قوانین اجتماعی است. سیر حوادث تاریخی نیز در بستر اجتماعی در جریان است. بنابراین بسیاری از آیات را می­توان از منظر تاریخی بررسی کرد. سوره یونس به‌عنوان یک سوره مکی، دارای قوانینی است که خداوند برای هدایت مشرکین نازل کرد. این قوانین در گونه‌های عام و مشروط آمده ‌است. قوانین کلی که شامل همه افراد می‌شود و قوانین مشروط الهی، وابسته به اختیار انسان است. این قوانین، در قالب قانونمندی تاریخ و اجتماع حرکت می­کند. همه این جریانات، در یک بستر تاریخی، قابل تعریف است. برای رسیدن به فهم این سنت­ها، از منابع تفسیری فریقین و روش تحقیق تفسیری- تحلیلی بهره گرفته شده­ است. از مطالعات انجام‌شده به‌دست می‌آید که قوانین الهی با دو گونه عام و مشروط در تاریخ جریان دارد. قوانین عام که بر تاریخ و جوامع انسانی سیطره دارد و قوانین مشروط که با اختیار انسان، رابطه مستقیم دارد. در صورتی‌که مردم یک جامعه، دین اسلام را انتخاب کنند و در این مسیر به ملزومات آن پایبند باشند، باعث تحول در حرکت تاریخی شده و جامعه را از هلاکت و نابودی، به‌سوی سعادت و کمال رهنمون می‌سازد.}, keywords = {سنت الهی,سنت عام,سنت مشروط,سوره یونس,تفاسیر فریقین}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_135414.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_135414_0fc32e12c9b2b193c25d34036641159f.pdf} } @article { author = {حیدری راد, طیبه}, title = {حوزه معنایی امداد در قرآن: میدان معنایی امداد الهی توسط فرشتگان}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {101-122}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {قـرآن، متنـی ذوبطـون و چندلایـه اسـت و کشف لایه‌های معنایی آن، نگاهی روشمند مـی‌طلبـد. پــژوهش حاضــر در پــی ارائــه یــک الگــوی معناشناختی جامع بر اساس روش معناشناسی است که در پی آن جریان امداد الهی توسط فرشتگان در قرآن معنا می‌شود و نگارنده تلاش نموده تا در زنجیره کلامی آیات به هم پیوسته 124 و 125 آل عمران و 9 انفال، بر اساس نسبت های بینامتنی، همنشینی و جانشینی، واژگان مرتبط به هم را تحلیل و جهان بینی قرآنیِ واژه امداد را ارائه دهد و به شیوه تفسیر قرآن به قرآن از سایر آیات مرتبط به عنوان مؤید مددجوید.دستاورد حاصله بر مبنای آیات این است که از هم نشینی واژه کانونی امداد با واژه ‌های صبر، تقوا، هجوم دشمن، زمان و فوریت، هزار، سه هزار، پنج هزار، مسوّمین، مردفین، منزلین، مؤمنین، استغاثه، استجابت، نجات و کفایت بالاترین بسامد ارتباطی با «ربّ» و «فرشته»رخ داده است و از جمله جانشین پر بسامد امداد، «نصرت و یاری» را می‌توان نام برد. این نوع امداد مخصوص مؤمنان و مشروط به شرایطی است که نصرت، یاری، پیروزی، بشارت، اطمینان قلبی، تقوا و شکرگزاری را به ارمغان آورده و در عوض، نابودی، ناامیدی و خواری را برای طرف مقابل به دنبال دارد. امدادی تام، مستمر، مکفی و نجات بخش است که امدادگر اصلی آن خداست که توسط فرشتگان و به اسباب و عوامل مادی و معنوی امدادرسانی را انجام می‌دهد.کلیدواژه‌ها: قرآن، میدان معنایی، امداد، ربّ، فرشته؛}, keywords = {کلیدواژه‌ها: قرآن,میدان معنایی,امداد,ربّ,فرشته؛}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_162159.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_162159_b63083874ef596db7448af2c1b4ab233.pdf} } @article { author = {آل بویه, علیرضا and نیک پرور, زهره}, title = {نقد شبهه مستشرقان در جهانی‌نبودن قرآن بر اساس تفاسیر فریقین}, journal = {فصلنامه علمی تخصصی مطالعات قرآنی نامه جامعه}, volume = {7}, number = {135}, pages = {123-146}, year = {2020}, publisher = {جامعه الزهرا(س)}, issn = {2676-5071}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {قرآن به‌عنوان کامل‌ترین و آخرین کتاب آسمانی، هرچند در جزیره العرب بر پیامبر(ص) نازل شد، اما آموزه‌های آن، به عصر نزول اختصاص ندارد و برای تمام مردم در همه زمان‌ها و مکان‌ها نازل شده است. برخی از مستشرقانی که درباره دین و کتب آسمانی شرق، مطالعاتی انجام داده‌اند، اشکالات و شبهاتی بر قرآن وارد کرده که یکی از آنها، جهانی و همگانی‌ندانستن قرآن است و به تبع آنان، نظریه‌پردازانی از جهان اسلام نیز بر جهانی‌نبودن قرآن تأکید دارند. این مقاله نخست به شیوه کتابخانه‌ای، آیات مورد استناد مدعیان جهانی‌نبودن قرآن و دیدگاه‌های مستشرقان نسبت به آن را استخراج کرده و سپس با روش توصیفی ـ تحلیلی به اشکالات مدعیان جهانی‌نبودن قرآن پاسخ می‌دهد. در انتها با دلایلی قرآنی، جهانی‌بودن قرآن را بیان می‌کند. با نقد ادله شبهه‌افکنان، نارسابودن برخی آیات نسبت به ادعای مورد نظرشان، آشکار می‌شود و با دلایل قرآنی که بر یادآوربودن قرآن برای همه جهانیان، انذاری برای عموم (در حال و آینده)، عمومی­بودن خطاب‌های آن، تحدّی قرآن و تحریف‌ناپذیری آن دلالت می­کند، جهانی­بودن قرآن اثبات می‌شود.}, keywords = {نقد,شبهه,جهانی‌بودن قرآن,مستشرقان}, url = {https://nj.jz.ac.ir/article_137296.html}, eprint = {https://nj.jz.ac.ir/article_137296_c29ee845a5d986019afdc701b65d4fdf.pdf} }