1
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن/ مدرس جامعۀ الزهرا (س)
2
طلبه سطح سه تفسیر و علوم قرآن، جامعة الزهرا(س)
چکیده
در مباحث علوم قرآنی و تفسیر، شناخت شیوه‌های نقد و تحلیل روایات توسط مفسران، یکی از شاخه‌های درخور توجه به‌شمار می‌رود. در دوران معاصر، تفسیر تسنیم، تنها تفسیر اجتهادی و جامع روش‌های مختلف تفسیری است و می‌کوشد تا برنامه‌های سعادت‌آفرین قرآن را به متن زندگی انسان‌ها وارد کند. این پژوهش با روش تحقیق نقلی ـ وحیانی و پردازش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای، به بررسی «شیوه‌های نقد و تحلیل روایات تفسیری در تفسیر تسنیم» با هدف کشف مفاهیم تحقیق و روش‌های نقد و تحلیل سند و محتوا پرداخته است. نتایج به دست‌آمده، بیانگر این است که در تفسیر تسنیم، اساساً فهم هرگونه مطلبی بر مبنای استدلال‌های عقلی‌پایه نهاده شده است. مفسر در نقد سند روایات، حتی اگر سند مورد تأیید بوده، ولی متن دارای محذور عقلی باشد، آن را مردود می‌داند و در غیر این صورت، بدون اشاره به بحث‌های رجالی، صرفا به ضعف سند اشاره می‌کند. ایشان همچنین ضمن نقد سند برخی روایات، اعتقاد دارد که اگر محتوای آنها محذور عقلی ندارد، قابل پذیرش بوده و گاهی به توضیح متن آنها نیز می‌پردازد. ایشان برای ردّ متن روایت، صرف عدم موافقت آن با قرآن را کافی نمی‌داند؛ بلکه مخالفت و تعارض آن را مانع پذیرش دانسته و برای نقد متن، از آیات و روایات قطعی و براهین عقلی بهره برده است. وی غالباً در مواردی که به هر دلیل، روایتی را نمی‌پذیرد، یا آن را نقل نمی‌کند و یا تنها به ذکر منبع یا نام مفسّر اکتفا می‌کند.
)