بررسی تطبیقی مفهوم تمدن از دیدگاه علامه‌ طباطبایی و سیدقطب

نویسنده

طلبه سطح چهار تفسیر تطبیقی مدرسه معصومیه(س)، کارشناسی ادبیات عرب دانشگاه امام صادق(ع) تهران

چکیده

قرآن، نظامنامه تمدن‎ اسلامی است. واژه «‌تمدّن» در قرآن نیامده ‌است؛ ولی برخی از مفسران، از«‌امت» استفاده‌ تمدّنی کرده‌اند؛ یعنی جماعتى‌ که‌ به پیامبر ‎خدا ایمان ‌آورده‌‌اند.‌ در این نوشتار، به روش توصیفی _تحلیلی، به بررسی تطبیقی مفهوم تمدن از نظر علامه ‌طباطبایی و سیدقطب به‌ویژه در تفاسیرشان با توجه به واژه «امت» پرداخته‌ شده است.‌ یافته‌‌های مقاله نشان می‌دهد قرآن مهم‌ترین عامل پیدایش و تداوم اجتماع بشری را در وحدت فرامادّی دانسته که مرزهای جغرافیایی، زمانی، خویشاوندی، نژادی و... ‌را درمی‌نوردد. سید قطب معتقد است مقصود از «امت ‌واحده‌» در‌ قـرآن‌، دیـن ‌اسـلام و جامعه مسلمانان است و هر که اعتقاد مسلمانی نداشته‌ بـاشد،‌ از‌ قـلمـرو «امــت ‎واحده» خارج‎ و در زمره جامعه جاهلی ‎است؛ اما علامه در مفهوم امت، توسعه معنایی می‌دهد و معنای جهان‎شمولی قائل ‎است؛ یعنی گروهـی‌ کـه هـدفی واحـد اعم از امـور دنـیوی و مـعنوی دارند؛ گـر‌چـه‌ وحدت امت، عـلاوه‎ بـر همگرایی، با هـم‎کیشی کامل ‎می‎شود.‌

کلیدواژه‌ها