بررسی تطبیقی آیات صوم از دیدگاه تفاسیر فقهی فریقین

نویسندگان

1 هئیت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 طلبه سطح چهار مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه(س)

چکیده

روزه سنت فراگیر الهی است که قرآن به اصل وجوب آن­ در میان همه امت­ها تصریح کرده است؛ اما این دستور الهی در شرع مقدس اسلام احکام خاصی دارد. در نوشتار حاضر، آیات روزه مورد مطالعه تطبیقی با محوریت تفاسیر فریقین قرار گرفته است. روزه امساکی است که حدود، وجوب، زمان، مقدار و نحوه قضای آن، عوامل وجوب آن، محرمات، افراد مستثنی از آن و همچنین روزه اعتکاف، از جمله احکام آن است که در آیات قرآن، مطرح و در سنت معصومین(علیهم­السلام) فروعات و شقوق مختلف آن تبیین شده است. در پاره­ای از احکام روزه، با وجود تعدد مذاهب اهل سنت، میان مفسران فریقین اتفاق نظر وجود دارد؛ اما به دلیل اختلاف در مبانی و منابع استنباط در برخی دیگر از احکام روزه اختلاف نظر مشاهده می­شود که در متن پیش رو با توجه به قوت ادله دیدگاه­های ارجح گزارش شده است. 

کلیدواژه‌ها


  1. ابوالحسین، احمد بن فارس بن زکریا (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، 6 جلد، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  2. ابوحیان، محمد بن یوسف (1420ق)‏، البحر المحیط، تحقیق صدقی محمد جمیل، چاپ اول، ‌بیروت: نشر دار الفکر.
  3. ابن‏عربى، محمد بن عبدالله (1408ق)، احکام القرآن، 4 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الجیل.
  4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، 15 جلد، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
  5. جزیری، عبدالرحمن (1424ق)، الفقه علی المذاهب الأربعة، چاپ دوم، بیروت:‌ منشورات محمد علی بیضون، دار الکتب العلمیه.
  6. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح، تاج اللغة وصحاح العربیة، 6 جلد، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین.
  7. جصاص، احمد بن على (1405ق)، احکام القرآن، 5 جلد، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  8. جوادی آملی، عبدالله (1387)، تفسیر تسنیم، تحقیق و تنظیم حسن واعظی و حسین اشرفی، قم: نشر اسراء.
  9. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل ­الشریعة، تحقیق و تصحیح مؤسسه آل البیت (ع)‏، 30 جلد، قم: مؤسسة آل البیت (ع)‏.
  10. خوئى‏، سیدابوالقاسم (1430ق)، البیان فی تفسیر القرآن‏، 1 جلد، چاپ اول، تهران: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئى‏.
  11. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، 1 جلد، چاپ اول، لبنان: دار العلم و سوریه، الدار الشامیة.
  12. زحیلی، وهبه مصطفی، (1418)، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق.
  13. زمخشری، محمود بن عمر [بی‌تا]، الکشاف عن حقائق التنزیل، 4 جلد، بیروت: دار الفکر.
  14. سایس، محمدعلى (1423ق)، تفسیر آیات ­الأحکام، تحقیق ناجى ابراهیم سویدان، چاپ اول، بیروت: ناشر المکتبة العصریة.
  15. طباطبایى، سیدمحمدحسین‏ (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن‏، 20 جلد، چاپ دوم، بیروت:‌ مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  16. _______________ (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، 20 جلد، چاپ پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  17. طباطبایی یزدی، سیدعلی (1414ق)، ریاض ­المسائل، تحقیق مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی تابع جامعه مدرسین.
  18. طبرسی، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح هاشم رسولی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  19. طبری، محمدبن جریر (1412ق)، جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  20. طوسى، محمد بن حسن [بی‌تا]‏، التبیان فی تفسیر القرآن‏، تصحیح احمد حبیب عاملى، مقدمه‏ آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، 10 جلد، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  21. طریحى، فخرالدین (1416ق)، مجمع ­البحرین، 6 جلد، چاپ سوم، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
  22. کیاهراسى، على بن محمد (1422ق)، احکام­ القرآن، 4 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
  23. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، 8 جلد، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  24. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، العین، 8 جلد، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.
  25. فیّومى، احمد بن محمد مقرى [بی‌تا]، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، 1 جلد، قم: منشورات دار الرضی.
  26. فاضل جواد، جواد بن سعید (1365)، مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، 4 جلد، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرتضوى.
  27. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1373)، کنز العرفان فی فقه القرآن، 2 جلد، چاپ اول، تهران: انتشارات مرتضوى.
  28. فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکبیر، مکتب تحقیق دار احیاء التراث العربى‏، 32 جلد، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
  29. قطب راوندى، سعید بن هبة‏الله (1405ق)‏، فقه القرآن، چاپ دوم، قم: کتابخانه آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى.
  30. قرطبى، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، 20 جلد، چاپ اول، تهران: ناصر خسرو.
  31. مصطفوی، حسن [بی‌تا]، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  32. محقق حلى، جعفر بن حسن‌ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌، تحقیق و تصحیح عبدالحسین محمد على بقال‌، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  33. مجلسى، محمدباقر (‏1403ق)، بحار الأنوار، 111 جلد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  34. مقدس اردبیلى، احمد بن محمد [بی‌تا]، زبدة البیان، 1 جلد، چاپ اول، تهران: مکتبة المرتضویة.
  35. نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  36. زبیدى، سیدمحمد مرتضى حسینى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، چاپ اول، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.