مبانی کرامت ذاتی انسان از منظر علامه طباطبایی(ره)

نویسنده

دانش پژوه دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم/ سطح سه تفسیر و علوم قرآن جامعه الزهرا(س)

چکیده

کرامت بیانگر مرتبه کمال و وصف ارجمندی و نزاهت از فرومایگی است که خداوند متعال در بالاترین مرتبة آن قرار دارد. از آنجا که در قرآن‌کریم انسان مورد تکریم و بزرگداشت خداوند متعال قرار گرفته است و در مقام خلیفه اللهی جای گرفته و بر سایر موجودات برتری و فضیلت داده شده است، پرداختن به مبانی کرامت ذاتی انسان از دیدگاه آیات وحی بایسته‌ای است که بسیاری از پرسش‌ها و ابهامات را دربارة انسان و ارزش‌های وجودی او پاسخ می‌دهد. بدون تردید بیان کرامت انسان در نظام معنایی قرآن، می‌تواند چهره‌ای زیبا و جذاب از انسان در جامعه بشری ترسیم کند و دقیق‌ترین و ژرف‌ترین سخن را در این باره بیان کند. این مهم در بسیاری از تفاسیر قرآن در ذیل آیات مربوط به جایگاه انسان آمده است و در این پژوهش تلاش بر آن است تا با روش تحقیق کتابخانه‌ای و تتبّع در آیات و روایات، مبانی کرامت ذاتی انسان با تفسیر و تبیین علامه طباطبایی(ره) روشن شود. از این منظر، ارزشمندی وجودی انسان مبتنی بر مفاهیم ارزشی و بنیادین چون برخورداری از مقام خلافت الهی، تعلیم اسماء، مسجود ملائکه، نفخه الهی، قدرت تعقل، آزادی، اراده و اختیار معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابن فارس، ابوالحسن احمد، چاپ دوم، معجم مقاییس اللغه، بیروت: دارالفکر، 1418ق.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر، 1414ق.
  • اصفهانى، سیده نصرت امین‏، مخزن العرفان در تفسیر قرآن‏، تهران: نهضت زنان مسلمان، 1361ش.
  • بلاغى نجفى، محمد جواد، آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن‏، قم: بنیاد بعثت‏،1420ق‏‏.
  • ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمد بن ابراهیم‏، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏، بیروت‏: دارإحیاء التراث العربی‏، 1422ق‏‏.
  • جوادی آملی، عبدالله، حیات حقیقی انسان در قرآن، چاپ سوم، قم: إسراء، 1386ش.
  • _ ، تفسیر تسنیم، چاپ سوم، قم: إسراء، 1385ش.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تهران، 1368ش.
  • حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد، تفسیر اثناعشرى‏، تهران: میقات‏، 1363ش‏‏.
  • حسینى همدانى، سید محمدحسین‏، انوار درخشان‏، تهران: کتابفروشى لطفى‏، 1404ق‏‏.
  • حقى بروسوى، اسماعیل‏، تفسیر روح البیان‏، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
  • داورپناه، ابوالفضل‏، انوارالعرفان فى تفسیر القرآن‏، تهران: صدر، 1375ش‏.
  • رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین، مفاتیح الغیب‏، چاپ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربى‏، 1420ق.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن‏، بیروت: دارالعلم الدار الشامیة، 1412ق.
  • شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، ‏فى ظلال القرآن‏، چاپ هفدهم، قاهره: دار الشروق، 1412ق.
  • شریف لاهیجى، محمد بن على‏، تفسیر شریف لاهیجى‏، تهران: دفتر نشر داد، 1373ش.
  • شوکانى، محمد بن على‏، فتح القدیر، بیروت: دار ابن کثیر-دار الکلم الطیب‏، 1414ق.
  • صفایی، احمد، علم کلام، چاپ پنجم، تهران: دانشگاه تهران، 1368ش.
  • طباطبایى، سید محمدحسین‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏، محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1417ق‏.
  • ‏طبرسى، فضل بن حسن‏، تفسیر جوامع الجامع‏، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم‏، 1377ش.
  • _، مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش‏‏.
  • طنطاوی، سید محمد، تفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
  • ‏طوسى، محمد بن حسن‏، التبیان فى تفسیر القرآن‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى، بی‌تا.
  • طیب، سید عبد الحسین‏، اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام‏، 1378ش‏.
  • عروسى حویزى، عبد على بن جمعه‏، تفسیر نور الثقلین‏‏ ،چاپ چهارم، قم‏: اسماعیلیان، 1415ق‏‏.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم: هجرت، 1410ق.
  • فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، قاموس المحیط، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  • فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، بی جا، بی‌تا.
  • ‏قرشى، على اکبر، تفسیر احسن الحدیث‏، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت‏، 1377ش.
  • _، قاموس قرآن‏، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1371ش‏.
  • ‏قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر قمى‏، چاپ چهارم، قم: دارالکتاب، 1367ش.
  • کاشانى، ملافتح الله‏، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین‏، تهران: کتابفروشى محمد حسن علمى، 1336ش‏.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، تحفه الولیاء، محمدعلی اردکانی، قم: دارالحدیث، بی‌تا.
  • مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1403ق.
  • مدرسى، سید محمد تقى‏، من هدى القرآن‏، تهران: دار محبى الحسین‏، 1419ق‏.
  • مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، قم: مؤسسه در راه حق، 1367ق.
  • مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، قم: صدرا، 1376ش.
  • مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
  • موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه اهل بیت(ع)، 1409ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار