تحلیلی بر« کتاب عمل» از منظر علامه طباطبایی (ره)

نویسندگان

1 سطح سه تفسیر و علوم قران و عضو گروه علمی مرکز تخصصی تعلیم و تربیت جامعه الزهرا(س)

2 سطح سه تفسیر و علوم قرآن جامعه الزهرا(س)/ دستیار پژوهش گروه تفسیر جامعه الزهرا(س)

چکیده

دریافت کتاب عمل به عنوان مرحله ای از قیامت در آیاتی از قران کریم بیان شده است اما چیستی و چگونگی این دریافت به صراحت مطح نشده است از این رو هر یک از مفسران بر اساس مبانی تفسیری خود ، برداشت های مختلفی از این مرحله ارائه داده اند که نظر علامه طباطبایی (ع) به عنوان مفسری ژرف نگر حائز اهمیت است. در این مقاله با تتبع در آثار علامه از جمله المیزان فی تفسیر القرآن و رساله انسان از آغاز تا انجام و دیگر کتب تفسیری ، با روش توصیفی تحلیلی روشن می شود که «کتاب عمل» قابل تقسیم به کتاب عمل فرد، امت ها وجمیع خلایق و حاوی نفس عمل، حقیقت و آثار و نتایج آن است. نحوه دریافت« کتاب عمل » نیز با توجه به عملکرد انسان ها متفاوت است؛ برخی به جهت تبعیت از امام حق ، از ناحیه سعادت (یمین ) و برخی به واسطه پیروی از امام باطل «کتاب عمل » خود را از ناحیه شقاوت (شمال) دریافت می دارند. دو گروه نیز فاقد نامه عملی اند مخلطین و مقربیین که به جهت فنا در ذات پرورگار متعال، بدون حساب و کتاب در حرم امن الهی جای می گیرند و منکرین و معاندین که به واسطه انکار و دشمنی با خدا، باطن وجودشان منبع منکرات شده است.

کلیدواژه‌ها


  • ابن منظور، جمال الدین ، لسان العرپ ، الطبعة الاولی ، بیروت : مؤسسه الأعلمی المطبوعات ، ۱۴۲۶ق .
  • تهرانی ، محمد حسین ، معاد شناسی ، چاپ اول ، انتشارات حکمت ، ۱۴۰۴ق .
  • جوادی آملی ، عبدالله ، تسنیم (تفسیر قرآن کریم )، چاپ اول ، قم : نشر اسراء، بهار ۱۳۹۲ش .
  • _ ، تفسیر مو ضوعی قرآن کریم (معاد) ، چاپ اول ، قم : نشر اسراء، ۱۳۸۳ش .
  • خرمشاهی ، بهاءالدین ، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی ، چاپ اول ، تهران : انتشارات دوستان ، ۱۳۷۷ش .
  • رازی ، فخرالدین ، مفاتیح الغیب ، بیروت : دار احیاء التراث العربی ، ۱۴۲۰ق .
  • زکریا، احمد بن فارس ، معجم مقاییس اللغه ، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی ، ۱۴۰۴ق .
  • شجاعی ، محمد، معاد یا بازگشت به سوی خدا، چاپ اول ، بی جا: شرکت سهامی انتشار ۱۳۶۳ش .
  • طباطبایی ، محمد حسین ، المیزان فی تفسیر القرآن ، ۲۰جلد، چاپ پنجم ، قم : دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، ۱۴۱۷ق .
  • _ ، انسان از آغاز تا انجام ، ترجمه و تعلیقات صادق لاریجانی ، چاپ چهارم ، قم : مؤسسه بوستان کتاب ، ۱۳۹۱ش .
  • طبرسی ، فضل بن حسن ، تفسیر جوامع الجامع ، تهران : دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم ، ۱۳۷۷ش .
  • _ ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن ، تهران : انتشارات ناصر خسرو ۱۳۷۲ش .
  • عیاشی ، محمد بن مسعود، کتاپ التفسیر، تهران : چاپخانه علمیه تهران ، ۱۳۸۰ق .
  • الفیومی ، احمد بن محمد، مصباح المنیر، الطبعه الثالثه ، قم : مؤسسه دار الهجره ، ۱۴۲۵ق .
  • قربانی ، زین العابدین ، به سوی جهان ابدی ، چاپ سوم ، قم : انتشارات شفق ، ۱۳۷۲ش .
  • مصطفوی ، حسن ، التحقیق فی کلمات القرآن ، چاپ اول ، تهران ، وزارت الثقافة و الارشاد الاسلامی ۱۳۶۹ش .
  • مطهری ، مرتضی ، مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی (جامعه و تاریخ )، چاپ دوم ، تهران : انتشارات صدرا، ۱۳۶۹ش .
  • مکارم شیرازی ، ناصر، پیام قرآن (تفسیرنمونه موضوعی)، چاپ هفتم ، تهران : دارالکتب الاسلامیه ، ۱۳۸۶ش .
  • _ ، تفسیر نمونه ، تهران : دار الکتب الاسلامیه ، ۱۳۷۴ش .
  • موسوی سبزواری ، عبد الاعلی ، مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن ، بی جا: دفتر سماحه آیت الله سبزواری ، ۱۴۰۹ق .
  • موسوی همدانی ، محمد باقر، ترجمه تفسیر المیزان ، چاپ پنجم ، قم : دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین