2
دانشجوی دکترای تخصصی فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکزی)
چکیده
تربیت اخلاقی یکی از ابعاد مهم تربیتی انسان است. این جنبه از تربیت، نه تنها در مکتب اسلام از جایگاه رفیعی برخوردار است، بلکه اندیشمندان غیرمسلمان در علوم مختلفی مثل فلسفه، روانشناسی و علوم تربیتی نیز به آن توجهی خاص داشتهاند. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی منابع روایی، تاریخی و تربیتی، اهداف و روشهای تربیت اخلاقی را در سیره قولی و عملی پیامبر گرامی اسلام(ص) و آراء و نظرات «لورنس کلبرگ» به روشی جعلی ـ اسنادی مطالعه کرده و با تطبیق دو دیدگاه، به تبیین موارد اشتراک و افتراق آنها بپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که هدف تربیت اخلاقی از منظر پیامبر(ص)، پرورش فهم و تعقل برای بسترسازی فضائل اخلاقی، و از دیدگاه کلبرگ، دست یافتن به عدالت و تحقق ارزشهای عالی انسانی است. در سیره نبوی روشهای الگودهی، موعظه حسنه، تبشیر و انذار، حکمت، تمثیل و تشبیه، قصهگویی و امر به معروف و نهی از منکر، اساسیترین روشهای تربیت اخلاقی هستند، ولی شیوههای تربیت اخلاقی بر اساس رویکرد کلبرگ، بر طرح معماها و قرار دادن فراگیر متربی در معضلات و تنگناهای واقعی و غیرواقعی اخلاقی متّکی هستند که طی آنها تلاش میشود تا نحوة تصمیمگیری و شیوههای مناسب استدلال و تفکر برای برطرف ساختن تعارض مسائل اخلاقی آموزش داده شوند.