جستارهایی در بنیادهای تربیتی حضرت مریم علیها السلام از منظر قرآن

نویسنده

سطح سه جامعه الزهرا(س)/رشته تفسیر و علوم قرآن/ مدرس جامعه الزهرا(س)

چکیده

از مهم ترین تحولات قرن اخیر، پیشرفت برق‌آسای تکنولوژی است که تعدد و گستردگی عوامل تاثیرگذار بر تربیت فرزندان و آینده‌سازان جامعه اسلامی را به دنبال داشته است. ارتباط با جوامع دیگر از طریق رسانه‌های گوناگون و راه‌اندازی جنگ نرم از سوی دشمنان قسم‌خورده اسلام، سبب کم‌‌‌توجهی افراد جامعه به متون دینی، به ویژه قرآن و در نتیجه، دور شدن از هدف اصلی خلقت شده است. از این رو، لازم است الگوهای قرآنی تربیت‌کننده و رشددهنده شخصیت افراد جامعه معرفی شوند. قرآن که عهده‌دار هدایت انسان است، قصه‌هایی از گذشتگان را با هدف عبرت‌گیری مطرح می‌کند. یکی از آن‌ها قصه حضرت مریم(علیهاالسلام) است که می‌توان آن را از زوایای گوناگونی بررسی کرد. این مقاله با بهره‌گیری از متون تفسیری و با روش توصیفی، عهده‌دار پرداختن به مهم‌ترین عوامل تربیت حضرت مریم(علیهاالسلام) است. این عوامل شامل: وراثت، مادر، محیط، معلم، اراده و امدادهای غیبی است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان.
  • نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده.
  • آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی‌ـ‌فارسی، چاپ دوازدهم، تهران: نشر نی، 1389.
  • آقا تهرانی، مرتضی، حیدری کاشانی، محمدباقر، خانواده و تربیت مهدوی، چاپ اول، بی‌جا: اتود، 1389.
  • ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌اللّه، شرح نهج‌البلاغه لابن ابی‌الحدید، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم المرعشی النجفی، چاپ اول، قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی نجفی، 1404ق.
  • ابن عجیبه، احمد بن محمد، البحرالمدید فی تفسیر القرآن المجید، محقق: احمد عبدالله قرشی رسلان، قاهره: دکتر حسن عباس زکی، 1419ق.
  • ابن عربی، ابوعبدالله محیی‌الدین محمد، تفسیر ابن عربی، محقق: سمیر مصطفی رباب، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
  • الامرد، جعفر، الصدیقه مریم العذراء معجزة الاجیال، چاپ اول، بیروت: دارالنشر (و دارالبیان)، 1413ق.
  • انصاریان، حسین، نظام تربیت دراسلام، چاپ پنجم، قم: انتشارات ام‌ابیها، 1376.
  • بایرناس، جان، تاریخ جامع ادیان، مترجم: علی اصغر حکمت، چاپ چهاردهم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1383.
  • بستانی، محمود، پژوهشی در جلوه‌های هنری داستان‌های قرآن، ترجمه موسی دانش، چاپ چهارم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1386.
  • بلاغی، سید عبدالحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر، قم: انتشارات حکمت، 1386ق.
  • بهشتی، محمد، مبانی تربیت از دیدگاه قرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلام، 1387.
  • پارسا، محمد، زمینه روانشناسی (روانشناسی عمومی)، تهران: بعثت، 1376.
  • الجرّ، خلیل، لاروس؛ المعجم العربی الحدیث، بی‌‌جا: مکتبة لاروس، بی‌تا.
  • جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، (نرم افزار إسراء مجموعه آثارآیت اللّه جوادی آملی).
  • جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم (سیره پیامبران)، محقق: علی اسلامی، ج7، چاپ پنجم، قم: نشر إسراء، 1389.
  • جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، محقق: علی اسلامی، چاپ هشتم، قم: انتشارات اسراء، 1388.
  • حاج شریفی، محمد رضا، حقوق فرزند با والدین از نگاه اسلام، چاپ اول، بی‌جا: انتشارات سینا، 1374.
  • حسن کنّاس، محمد راجی، أزواج الانبیاء، چاپ دوم، بیروت: دارالمعرفة، 2009م.
  • دانشگر، احمد، فرهنگ فارسی نوین،چاپ اول، تهران: حافظ نوین، 1381.
  • داورپناه، ابوالفضل، انوار العرفان فی تفسیر القران، چاپ اول، تهران: انتشارات صدر، 1375.
  • داوودی، محمد، نقش معلم در تربیت دینی، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
  • دوانی، علی، زن در قرآن، تهران: بی‌نا، 1360.
  • دورانت، ویل، تاریخ تمدن (قیصر و مسیح)، ترجمه حمید عنایت و دیگران، چاپ چهاردهم، تهران: بی‌نا، 1390.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران، محقق: صفوان عدنان داودی، چاپ اول، دمشق‌ـ‌بیروت: دارالعلم الدارالشامیه، 1412ق.
  • رسولی محلاتی، سید هاشم، قصص قرآن، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، 1400ق.
  • زحیلی، وهبة بن مصطفی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، چاپ دوم، بیروت: دارالفکر، 1418ق.
  • زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق الغوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
  • سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، ارشاد الازهان الی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1419ق.
  • سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، مسیحیت، چاپ دوم، قم: آیت عشق، 1384.
  • سید بن طاووس، لهوف، ترجمه عباس عزیزی، چاپ اول، بی‌جا: بی‌نا، 1380.
  • سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404ق.
  • صانعی، سید مهدی، پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی، چاپ اول، بی‌جا: مؤلف، 1375.
  • طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنچم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
  • طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: مرتضوی، 1375.
  • طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دار احیاء تراث العربی، بی‌‌تا.
  • طیّب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القران، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلامی، 1378.
  • قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1383.
  • قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت، 1377.
  • قلی‌زاده کلان، فرض اللّه، روان شناسی شخصیت، بی‌جا: سازمان چاپ و نشر هادی، 1376.
  • کریمی، یوسف، روان شناسی شخصیت، چاپ هجدهم، تهران: مؤسسه نشر ویرایش، 1392.
  • کلینی، محمد‌بن یعقوب‌بن اسحاق، الکافی، چاپ اول، قم: دارالحدیث، 1429ق.
  • گروهی از نویسندگان، فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرسه، 1391.
  • مدرسی، محمد تقی، تفسیر هدایت، چاپ اول، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1377.
  • مطهری، مرتضی، امدادهای غیبی در زندگی بشر، چاپ نهم، قم‌ـ‌تهران: انتشارات صدرا، 1380.
  • مظاهری، حسین، تربیت فرزند از نظر اسلام، قم: انتشارات ام‌ابیها، 1379.
  • مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، چاپ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1424ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر و سایر همکاران، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1374.
  • ملبوبی، محمد تقی، تحلیلی نو از قصص قرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1376.
  • مهدوی، سید سعید، نگاهی به قصه‌ها و نکات تربیتی آن در قرآن، چاپ اول، قم: بوستان کتاب، 1381.
  • مهدی زاده، حسین، «کاوشی در ریشه قرآنی واژه تربیت و پیامد معنایی آن»، مجله معرفت، ش59، 1389.
  • نخجوانی، نعمت الله بن محمود، الفواتح الالهیه و المفاتیح الغیبیه، چاپ اول، مصر: دار رکابی للنشر، 1919م.