تحلیل استشهادات قرآنی امام رضا علیه السلام در بحث اراده الهی در مناظره با سلیمان مروزی

نویسندگان

1 دانش پژوه سطح سه تفسیر و علوم قرآن جامعه الزهرا(س)

2 دانش پژوه دکتری شیعه شناسی/ دانش آموخته سطح سه تفسیر و علوم قرآن جامعه الزهرا(س)

چکیده

امام رضا(ع) در دوران ولایت عهدی خود در جلسات مناظره‌ای که مامون بین ایشان و بزرگان ادیان و مذاهب دیگر تشکیل می داد، شرکت می‌کردند. بعضی از این مناظرات در مباحث توحیدی است. از جمله مناظره ای که بین امام(ع)و سلیمان مروزی انجام شد، موضوع اراده الهی بود که از دیرباز مورد اختلاف علما بوده است. سلیمان اراده الهی را صفت ذات می‌دانست، در حالی که امام(ع) این عقیده را رد کرد و فعل بودن صفت اراده را از راه آیات قرآن و دلایل عقلی ثابت کرد. سلیمان با وجود اصرار بر عقیده خود، راهی جز سکوت در برابر ادله محکم امام(ع) نیافت. از آنجایی که بحث و جدال در مسئله اراده الهی همواره وجود داشته و عده ای آن را صفت ذات و برخی صفت فعل و عده‌ای دیگر، به لحاظی اراده را صفت ذات و به لحاظ دیگر صفت فعل می‌دانند، تبیین دیدگاه امام معصوم در این باره ضروری است و با تحلیل آیاتی که مورد استشهاد حضرت واقع شده‌اند، می-توان این موضوع را برای غیر معتقدین به امامت حضرت نیز ثابت کرد و به دیدگاه صحیحی در مورد اراده الهی بر اساس آیات قرآن از منظر امام رضا(ع) دست یافت. تاکنون نوشتاری در تحلیل استشهادات قرآنی حضرت در این موضوع به تحریر در نیامده و این موجب دوچندان شدن اهمیت پرداختن به این بحث می‌شود. این پژوهش به روش عقلی- نقلی انجام شده و جمع آوری اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  •  

    • آمدی، سیف الدین، المبین فی اصطلاحات الحکما و المتکلمین، چاپ دوم، قاهره: الهیئۀ المصریه، 1989م.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارصادر، بی‌تا.
    • اله بداشتی، علی، اراده خدا از دیدگاه فیلسوفان متکلمان و محدثان، قم: بوستان کتاب، 1386ش.
    • برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1371.
    • جوادی آملی، عبدالله، فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع)، چاپ اول، قم: اسراء، 1383ش.
    • حلی، محمد بن یوسف، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، چاپ چهارم، قم: موسسه النشر الاسلامی، 1413ق.
    • خراسانی، محمدجواد بن حسن، هدایۀ الامۀ الی معارف الائمه، چاپ اول، قم: بعثت، 1416ق.
    • خطیب، عبدالکریم، تفسیر القرآنی للقرآن، چاپ اول، بیروت: دارالفکر العربی، 1424ق.
    • رازی، فخرالدین‌محمد بن عمر، المحصل، چاپ اول، عمان: دارالرازی، 1411ق.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، چاپ اول، بیروت: دارالقلم، بی‌تا.
    • ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، چاپ دوم، قم: هاجر، 1389.
    • سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، چاپ سوم، بی‌جا: مرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1411ق.
    • سجادی اصفهانی، سیدمحمد، توحید الرضا(ع)، تهران: نشر توسعه آموزش تکمیلی، 1393.
    • شریف، میر سید، التعریفات، چاپ چهارم، تهران: ناصرخسرو، 1412ق.
    • صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، نشر جهان، 1378.
    • طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1390.
    • طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، چاپ اول، قم: اسوه، 1413ق.
    • طوسی، محمد بن حسن، قواعد العقائد، (مع تعلیقات سبحانی)، قم: موسسه امام صادق، بی‌تا.
    • طیب، عبدالحسن، اطیب البیان، چاپ دوم، تهران: اسلام، 1369.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، چاپ دوم، قم: هجرت، بی‌تا.
    • فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمومنین، 1406ق.
    • فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، چاپ دوم، قم: دارالهجره، بی‌تا.
    • قدردان قراملکی، محمدحسن، علم و اراده الهی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1394ش.
    • قرشی بنایی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، چاپ دوم، تهران: بعثت، 1375.
    • کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
    • مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، چاپ هشتم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1388ش.
    • _ ، خداشناسی، قم: دانشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، 1390ش.
    • مفید قمی، سعید، شرح توحید صدوق، چاپ اول، تهران: موسسه الطباعه و النشر، 1416ق.
    • مفید، محمد بن نعمان، الاراده، چاپ اول، قم: الموتمر العالمی للشیخ المفید، 1413ق.
    • مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، چاپ دهم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
    • _ ، مناظرات تاریخی امام رضا(ع) با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی، 1388ش.
    • نگری، عبدالنبی‌احمد، جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون، چاپ دوم، بیروت: بی‌نا، 1975م.مقاله:

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار