ماهیت و منابع علم امام در زیارت جامعه کبیره

نویسنده

استادیار گروه شیعه شناسی دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی، دانش آموخته سطح 2 جامعه الزهرا(س)

چکیده

زیارت جامعه کبیره، روایتی در وصف مقام، صفات و جایگاه امامت است که می‌توان بر اساس آموزه‌های آن، به شناختی جامع از امامت رسید. یکی از صفات امام که در این زیارت به آن اشاره شده، صفت علم امام است. علم امام بر اساس مضمون این روایت، دارای قلمروی گسترده و تام است که از نور وجود ائمه و شئون هدایتگری و زعامت آنان سرچشمه می‌گیرد و بازگوکننده دانشی معصومانه و خطاناپذیر است. شان هدایت و ولایت ائمه، اثبات‌کنندة برتری و لزوم اعلم بودن آن وجودهای مقدس است. در این نوشتار با بهره گیری از منابع مکتوب کتابخانه‌ای و بر اساس آموزه‌های زیارت جامعة کبیره، این نتیجه به دست آمده است که امام، علم خویش را از قرآن، رسول اکرم(ص)، وحی و دریافت از فرشتگان و ارث از انبیای پیشین حاصل می‌کند. بنابراین، امام می‌تواند علم خود را از ملک و روح‌القدس به صورت وحی و الهام دریافت کند و از انبیای گذشته به ارث برد که راه و روش دسترسی به علوم انبیای سلف در روایات دیگر به تفصیل گشوده شده است.

کلیدواژه‌ها


  • ابوهلال العسگری، معجم الفروق اللغویه، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1370.
  • آشتیانى، محمدحسن‌بن‌جعفر‌، کتاب القضاء، تحقیق و تصحیح: على‌اکبر زمانى‌نژاد‌، قم: انتشارات زهیر، کنگره علامه آشتیانى، 1425ق.‌
  • جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، قم: اسراء،1390.
  • حر عاملی، محمدبن‌حسن، الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة، قم: دلیل ما، 1378ش.
  • حسن‌زاده آملی، حسن، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378.
  • حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه،‌ نورالثقلین، قم: العلمیه، 1385.
  • شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج2، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1378.
  • صدوق، محمدبن‌علی‌بن‌الحسین‌بن‌بابویه، عیون أخبار الرضا، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1404ق.
  • صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد، چاپ دوم، قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی‌النجفی، 1404ق.
  • طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ مدرسین حوزه علمیه، 1417ق.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، معنویت تشیع، قم: تشیع، بی‌تا.
  • طبرسى، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو، 1372.
  • فاضل مقداد، الانوار الجلالیه فی شرح الفصول النصیریه، مشهد: جمع البحوث الإسلامیة، 1420 ق‏.
  • فیض کاشانى،محمد محسن، الاصفى فى تفسیرالقرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1418ق.
  • قمى، على‌بن‌ابراهیم، تفسیر قمى، قم: دارالکتاب، 1367.
  • کراجکى، محمدبن‌على، کنز الفوائد، قم: دارالذخائر، 1410ق.
  • کلینى، محمدبن‌یعقوب‌بن‌اسحاق، الکافی، قم: دارالحدیث، 1429ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعه لدرر أخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1403ق.
  • مظفر، محمدحسین، علم الامام، تهران: المطبعه الحیدریه، بی‌تا.
  • مازندرانى، محمدصالح، الکافى (الاصول و الروضه و شرح جامع)، تهران: مکتبه الاسلامیه، بی‌تا.