جریان شناسی سلفیه تندرو در نیجریه

چکیده

نیجریه یکی از مهم‌ترین کشورهای شمال غرب آفریقا است که دو گروه سلفی ـ جهادی جماعه اهل السنه للدعوه و الجهاد (بوکوحرام) و جماعه انصار المسلمین فی بلاد السودان، عهده‌دار حرکت سلفی جهادی در این کشورند. بیشترین تمرکز بوکوحرام بر دشمن نزدیک، یعنی مسلمانان نیجریه و به خصوص شیعیان است. در مقابل انصار المسلمین بر مقابله با دشمن غربی و دولت فاسد و نیز غیرمسلمانان این کشور تاکید دارد؛ اختلاف رویه‌ای که در تفاوت بین اربابان این دو گروه یعنی داعش و القاعده نیز به وضوح مشاهده می‌شود. رواج افراط‌گرایی در میان مسلمانان در اواخر قرن بیستم، نگرانی مسلمانان از تبلیغات گسترده مسیحیت ، رشد مذاهب و فرق مختلف ، گسترش تبلیغات و اقتدار آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی در این منطقه و تاثیرپذیری از تبلیغات فرقه‌های انحرافی مانند وهابیت و حمایت دولت‌های ثروتمند عرب ، از مهم‌ترین علل شکل‌گیری این گروه‌ها معرفی شده است. نوشتار پیش رو، با هدف جریان‌شناسی سلفیه تندرو در نیجریه، به روند شکل‌گیری و گسترش دو گروه اصلی سلفیه جهادی در این کشور پرداخته است. روش تحقیق در این جستار، جمع‌آوری اطلاعات از طریق جستجو در منابع مکتوب و پایگاه‌های اینترنتی است . نخست به بررسی گروه جماعه اهل السنه للدعوه و الجهاد پرداخته شده و پیشینه، اقدامات، برخورد آنان با شیعیان و ایدئولوژی آن اشاره شده است و سپس گروه انصار المسلمین فی بلاد السودان مورد بررسی قرارگرفته و پیشینه، اقدامات، ایدئولوژی و ارتباط آن با گروه القاعده و بوکوحرام آمده است.

کلیدواژه‌ها


  • اسلامی، حامد ، جایگاه بوکوحرام درتاکتیک واستراتژی غرب، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1393.
  • امید، محمدجواد، ، بوکوحرام ، قم: مجموعه مقالات کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، 1393.
  • امیدی، یدالله، القاعده تاریخچه پیدایش مبانی فکری و عملکرد آن، تهران: انتشارات جوهر حیات،1390 .
  • بطحائی، سیدعلی، «بوکوحرام طعم تلخاسلام تکفیری باچاشنی عقل‌گریزی وخشونت»، مکرتکفیر 2،کنگره جهانی جریان‌های افراطی وتکفیری ازدیدگاه علمای اسلام، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی،1393.
  • بیگدلی، علی، اسلام در آفریقا، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر جامعه المصطفی (ص) العالمیه ، 1390.
  • پاکتچی، احمد، بنیادگرایی و سلفیه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)،1390.
  • عماد، عبدالغنی،الحرکات الإسلامیة فی الوطن العربی، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة،2013 م.
  • Abubakar, Abeeb Olufemi, Nigerian Islamist Sect Threaten to Widen Attacks, 2012.
  • Ambibola, Adesoji, ‘The Boko Haram Uprising and Islamic Revivalism in Nigeria’, Africa Spectrum. Vol. 45, No. 2. 2010.
  • European Commission's Expert Group on Violent Radicalisation, ;Radicalisation Processes Leading to Acts of Terrorism ; , A Concise Report submitted to the European Commission. 15 May 2008.
  • Ezedani, Emenike ,Boko Haram Chibok Girls And All Matters Nigeria Security, 2015.
  • Ibraheem, Zeenah, ‘The Islamic Awakening: Islamic Struggle, Correct Path to Lasting Success, Islamic Movement of Nigeria’.( n.d)
  • Institute for Economic and Peace, ‘Global-Terrorism-Index-2015’.
  • Insurgency in Nigeria: Islamism and Militancy in Northern Nigeria;, (NIPSS) , Kuru, Plateau state. 2012.
  • Loimeier, Roman, ‘Boko Haram: The Development of a Militant Religious Movement in Nigeria’, Africa Spectrum, Vol. 47, No. 2-3. 2012.
  • Mali-Al-Qaida’s Sahara Playbook,; Associated Press. (undated) .
  • Olomojobi, Yinka, Frontiers of Jihad: Radical Islam in Africa, Safari Books ltd. 2015.
  • Smith, Mike, Boko Haram: Inside Nigeria's Unholy War, I.B. Tauris & Co. Ltd. 2015.
  • Taft, Patricia, Nate Haken, Violence in Nigeria: Patterns and Trends, Springer. 2015.
  • ‘The Popular Discourse of Salafi Radicalism and Salafi Counter-radicalism in Nigeria: A Case Study of Boko Haram’, Journal of Religion in Africa,42 .no 2,2012.
  • Umar, Sani, ‘The Popular Discourses of Salafi Radicalism and Salafi Counter-radicalism in Nigeria: A Case Study of Boko Haram’, Journal of Religion in Africa , Vol. 42 . 2012.
  • US diplomatic cable, ‘Nigeria: Borno State Residents Not Yet Recovered from Boko Haram Violence’, 4 November ,2009.
  • Ansaru member,Crisis Group analyst interview in another capacity, 8 November 2012 .
  • International Crisis Group, Understanding Islamis, E.book, Mar 2,2005.
  • Goujon, Emmanuel & Aminu Abubakar, Nigeria’s ‘Taliban’ Plot Comeback from Hide-outs, Agence France-Presse. January 11, 2006.
  • Taiwo, Juliana, , and Michael Olugbode, Nigeria: Boko Haram Leader Killed, This Day,31 July 2009.
  • Lawal, Abdulrafiu, Rage of the Puritans,Tell; cited in Onuoha, ‘The Islamist Challenge. 10 August 2009.
  • Mneimneh, H;Takfirism,; Critical Threats, 1 October 2009.
  • Agence France Presse; ;Boko Haram Looks to Mali,; Africa, March 29, 2010.
  • Moutot, Michel, French Agency Ponders Threat of Al-Qa’idah Overtures to Nigerian Islamists, BBC Monitoring (in French) ; excerpt from report by French news agency AFP. 14 June 2010.
  • Onuoha, Freedom C, ‘The Islamist Challenge: Nigeria’s Boko Haram Crisis Explained’, African Security Review, Vol. 19, No. 2. July 2010.
  • Ben Amara, Ramzi, ‘The Izala Movement in Nigeria: Its split, Relationship to Sufis and Perception of Sharia Re implementation’, unpublished PhD dissertation, submitted to the University of Bayreuth. 2011.
  • Nnochiri, Ikechukwu, Danger Alert: Al-Qaeda Boss in West Africa, Boko Haram Scare for Nigeria’s Police Boss,; PM News Nigeria. July 23, 2011.
  • Nigeria Newsline, ‘Nigeria: Timeline of Boko Haram activity’. 7 October 2011.
  • Sahara Reporters ‘Rift in Boko Haram ‘Ansaru’ Splinter Group Emerges, Calls BH Inhuman to Muslims’, 31 January 2012.
  • Lives in Kano, Odili.net, ‘Nigerian ‘Trained in Afghanistan ’ ,April 8, 2012.
  • Pham, J Peter, ‘Boko Haram’s Evolving Threat’, Africa Security Brief , 20 April 2012.
  • Mamu, T. ;Another Islamic Sect emerges to counter Boko Haram,; Desert Herald. June 2, 2012.
  • Staff, LWJ ‘New Islamist Group Emerges in Nigeria, Vows to Defend All Muslims in Africa’, Long War Journal , 4 June 2012.
  • Herald, Desert, ‘Security Officials and Christians Are Enemies of Islam and Muslims, We Will Target and Kill Them – Says Spokesman of Jama’atu Ansarul Muslimina fi Biladi Sudan, Abu Ja’afar’. 2012.
  • Lobe, J, ;Nigeria: Three Boko Haram leaders put on US terrorism list,; Inter Press Service , 21 June 2012.
  • Guardian (London) , September 9, 2012 .
  • Salaam, Abeeb Olufemi, ‘Boko Haram Beyond Religious Fanaticism’, Journal of Policing, Intelligence and Counter Terrorism, Vol. 7, No. 2 , 2012
  • Østebø, Terje, ‘Islamic Militancy in Africa’, Africa Security Brief (No. 23) , 2012.
  • Foundation, Jamestown, , Ansaru: A Profile of Nigeria’s Newest Jihadist Movement;.(January 10, 2013)
  • The James Town Foundation, Jacob zenn, , ‘Ansaru: A Profile of Nigeria’s Newest Jihadist Movement, Volume: 11 Issue: 1, 2013.
  • Reuters;Islamists Ansaru claim attack on Mali-bound Nigeria troops: paper;, (January 20, 2013).
  • Boko Haram : Splinter group, Ansaru emerges;. Vanguard Newspaper. February 1, 2013.
  • Umar, Muhammad S ;The Popular Discourses of Salafi Radicalism; , (11 February 2013)
  • Uwerunonye, N ;Boko Haram: Can they be trusted?; Tell. , 11 February 2013.
  • cBey, LWJ and S. Tack, ;The Rise of a New Nigerian Militant Group;, Stratfor, 21 February, 2013.
  • Olugbode, M, ;Boko Haram Leader Disowns Ceasefire; Thisday, 3 March 2013.
  • Onuoha, Freedom C, Aljazeera Center For Studies, ‘Jama'atu Ansarul Musilimina Fi Biladis Sudan:Nigeria’s Evolving Militant Group. (March 14, 2013)
  • Menner, Scott and Erin Miller, ‘FTO Designation: Boko Haram and Ansaru’, Background Report, Start ,November 2013.
  • Zenn, Jacob, ‘Nigerian al-Qaedaism’; Abeeb Olufemi Salaam, ‘The Psychological Make-up of Mohammed Yusuf’, e-ir.info, 4 November 2013.
  • -, ‘Nigerian alQaedaism’, Hudson Institute. 27 January 2014.
  • -, Combating Terrorism Center, ‘Leadership Analysis of Boko Haram and Ansaru in Nigeria’. February 24, 2014.
  • Curbing Violence in Nigeria (II): The Boko Haram Insurgency’, International Crisis Group, Africa Report, N.216, 2014.
  • Guitta, Oliver and Robin Simcox, The Hentry Jackson Society ‘Terrorism in Nigeria; the threat from Boko Haram and Ansaru, 2014.
  • American Foreign Policy Council, (August 2014) Boko Haram.
  • Joscelyn, Thomas, ‘Boko Haram leader pledges allegiance to the Islamic State’, Long War Journal, March 8, 2015.
  • McKernan, Bethan, ‘All the groups worldwide that have pledged their allegiance to Isis’, Independent, November 2015.
  • Obasi, Nnamdi ‘New Risks on Nigeria’s ShiiteFault Line’, Crisis Group , December 16, 2015.
  • Human Rights Watch,‘Nigeria: Army Attack on Shia Unjustified’. December 22, 2015.
  • AFP, ;Ansaru: new threat in restive northern Nigeria;, February 18, 2013.
  • Rabasa, Angel, ;The Muslim World After 9/11;, Rand, 2004.
  • Al Jazeera ,Boko Haram pledges allegiance to ISIL, reports say; , March 8, 2015.
  • BBC, ‘Sheikh Zakzaky: Why Nigeria could fear an attack on Iran’, May 8, 2012.
  • http://alrased.net/main/articles.aspx?selected_article_no=4274.
  • http://fa.alalam.ir/news/1682162.
  • http://jamejamonline.ir/online/1543577432674328010.
  • http://persian.euronews.com/2014/05/14/boko-haram-rebels-with-a-cause-or-simple-gangsters.
  • http://shafaqna.com/persian/articels/item/71749.
  • http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/2015/03/13.
  • http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930219000154.
  • http://www.france24.com/ar/20140509.
  • http://www.ghatreh.com/news/nn25587322.
  • http://www.shafaqna.com/persian/articels/item/73496.
  • http://www.yjc.ir/fa/news/4832707.
  • TF1 video;. Lci.tf1.fr. Retrieved 2014-06-04.
  • www.longwarjournal.org, Long War Journal, 13 November 2013