1
دانشجوی دکتری رشته تصوف و عرفان اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
2
کارشناسی ارشد رشته تصوف و عرفان اسلامی.
چکیده
یکی از عارفان سده ششم و هفتم هجری قمری، معافا بن اسماعیل موصلی شافعی(551 ـ 630 ق) است. وی دارای آثار متعددی به عربی در فقه و حدیث و تفسیر و عرفان بوده است. اثر مهم وی در عرفان «أنس المنقطعین إلی عبادة ربّ العالمین» نام دارد. این کتاب شامل ۳۰۰ باب است که در هر باب دستکم یک حدیث و یک حکایت و یک قطعه شعر مندرج شده است. متن اصلی کتاب «أنس المنقطعین إلی عبادة رب العالمین»، در قالب یک مقدمه، 300 حدیث شریف نبوی، 300 حکایت و حدوداً 1121 بیت شعر و یک خاتمه در خصوصِ منزلت و عظمتِ پیامبر اسلام محمّد مصطفی(ص)، و بیان شرحی مختصر از احوال و صفات ایشان سامان یافته است. ساختار کلی کتاب بدین صورت است که درباره یک موضوع اخلاقی، عرفانی، فقه و کلامی، یک حدیث و نیز گاه آیاتی چند از قرآن، یک حکایت و اشعار مختلف آورده شده و همه حکایات و اشعارِ مرتبط با حدیث، ذیل آن نقل شده است. از این کتاب نسخههای خطی بسیاری باقی مانده است. این نوشتار همراه با نگاه اجمالی به زندگی و آثار و اندیشههای معافا، به معرفی مختصر مهمترین ویژگیهای کتاب پرداخته است.